Hiperakuzi, çevredeki normal seslerin kişi tarafından rahatsız edici, hatta bazı durumlarda acı verici olarak algılandığı bir işitsel hassasiyet durumudur. Genellikle işitme sisteminin sesleri filtreleme ve tolere etme işlevlerinde yaşanan bozulmalardan kaynaklanır. Bu durum, bireyin günlük yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir ve sosyal ortamlardan uzaklaşmasına yol açabilir.

Hiperakuzi Türleri

Hiperakuzi farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Algısal hiperakuzide, sesler olması gerekenden çok daha yüksek algılanır. İşlevsel hiperakuzide, bu ses hassasiyeti kişinin günlük yaşamında işlev kaybına yol açabilir. Psikolojik hiperakuzi ise daha çok stres, anksiyete ya da depresyon gibi ruhsal durumlarla bağlantılıdır.

Belirtiler

Hiperakuzi, kişiden kişiye değişiklik göstermekle birlikte bazı yaygın semptomlarla kendini belli eder. Bunlar arasında sıradan seslere karşı aşırı hassasiyet, bazı seslerin fiziksel rahatsızlık ya da ağrıya yol açması, sosyal ortamlardan kaçınma, kulaklarda dolgunluk ya da baskı hissi ve dikkat dağınıklığı yer alabilir. Özellikle elektrikli aletler, trafik, konuşmalar gibi günlük sesler kişide huzursuzluk yaratabilir.

Nedenleri

Hiperakuzinin kesin nedeni her zaman belirlenemese de bazı faktörler risk yaratabilir. Sinir sisteminde meydana gelen hasarlar, örneğin beynin ses işleyen bölgelerindeki bozukluklar, bu duruma yol açabilir. Travmatik ses deneyimleri, yüksek sese maruz kalma, tekrarlayan migren atakları, anksiyete ve depresyon gibi psikiyatrik sorunlar da hiperakuzinin gelişiminde etkili olabilir. Tinnitus yani kulak çınlaması ile birlikte görülmesi de oldukça yaygındır. Ayrıca, bazı nörolojik hastalıklar da hiperakuziye eşlik edebilir.

Tinnitus ile İlişkisi

Hiperakuzi ile tinnitus birbiriyle karıştırılmamalıdır. Tinnitus, kulakta dışarıdan bir ses olmamasına rağmen çınlama, uğultu veya benzeri seslerin algılanmasıdır. Hiperakuzi ise dışarıdan gelen gerçek seslerin normalden fazla rahatsız edici algılanmasıdır. Yine de, bu iki durum sıklıkla birlikte görülür ve birbirini tetikleyebilir.

Tanı Süreci

Hiperakuzi tanısında ilk adım, uzman bir kulak burun boğaz hekiminin muayenesidir. Hastanın tıbbi geçmişi detaylı şekilde değerlendirilir. Odyolojik testler aracılığıyla işitme seviyesi ve ses hassasiyeti ölçülür. Ayrıca, altta yatan nörolojik ya da psikolojik bir durumdan şüpheleniliyorsa, ilgili uzmanlara yönlendirme yapılabilir.

Tedavi Seçenekleri

Hiperakuzi tedavisi, semptomların şiddetine ve oluşum nedenine göre planlanır. En yaygın yöntemlerden biri ses terapisidir. Bu terapi ile birey, düşük düzeyde ve kontrollü ses maruziyetiyle seslere yeniden alışmaya çalışır. Böylece duyarlılık zamanla azalabilir. Psikolojik etkenlerin söz konusu olduğu durumlarda, bilişsel davranışçı terapi gibi psikoterapi yöntemleri uygulanabilir. Bu terapi, kişinin seslere karşı geliştirdiği olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmeyi amaçlar. Bazı durumlarda ilaç tedavisi de gerekebilir.

Hiperakuzi, sadece fiziksel değil, psikolojik yönleri de olan karmaşık bir işitsel bozukluktur. Yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebileceği için tanı ve tedavi süreci ihmal edilmemelidir. Erken müdahale ve uygun terapiler sayesinde semptomlar kontrol altına alınabilir ve bireyin sosyal hayata yeniden uyumu sağlanabilir.